NHÂN CHỨNG CUỐI CÙNG CỦA ĐỘI VIỆT NAM TUYÊN TRUYỀN GIẢI PHÓNG QUÂN MÃI MÃI RA ĐI

Tuy không trở về kịp trong ngày thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam nhưng đại tá Hoàng Long Xuyên vẫn được coi như một trong những thành viên đầu tiên của đội. Bởi đại tá Hoàng Long Xuyên chỉ trở về chậm sau 2 ngày Đội được thành lập và cũng đã nhanh chóng được phân làm tiểu đội trưởng, cùng kề vai, sát cánh, chiến đấu trong những trận chiến, góp công vào những thắng lợi đầu tiên của Đội.

Đại tá Hoàng Long Xuyên tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi. Đến năm 24 tuổi đại tá Hoàng Long Xuyên được cử sang Trung Quốc học quân sự tại phân hiệu trường quân sự Hoàng Phố. Bạn học cùng ông ngày ấy có nhiều người sau này đã phát triển và giữ các chức vụ cao cấp trong Quân đội ta, như: Đại tướng Hoàng Văn Thái, Thượng tướng Vũ Lập, Thượng tướng Hoàng Minh Thảo, Trung tướng Nam Long... Trong tổng khởi nghĩa tháng 8/1945, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân do ông chỉ huy đã kéo quân vào Tỉnh lỵ Lạng Sơn thành lập chính quyền cách mạng trước khi quân đội Tưởng Giới Thạch kéo sang giải giáp phát xít Nhật.

Sau khi toàn quốc kháng chiến, Hoàng Long Xuyên được bổ nhiệm làm Trung đoàn phó, rồi Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 và tham gia rất nhiều chiến dịch quan trọng. Năm 1949, ông được cử làm Phó tư lệnh Mặt trận Long Châu, tham gia chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn, giúp cách mạng Trung Quốc giải phóng biên khu Quảng Tây và Vân Nam. Trong giai đoạn này, đồng chí, đồng đội đã thân mật lấy tên ông đặt cho tên trung đoàn. Những năm sau, ông được bổ nhiệm giữ chức Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Lạng Sơn... Năm 1962, ông về công tác tại Công an vũ trang Việt Bắc, sau đó làm Giám đốc Công an của toàn Liên khu Việt Bắc. Năm 1986, Đại tá Hoàng Long Xuyên nghỉ hưu với cương vị Thủ trưởng cơ quan Điều tra hình sự, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Trong suốt cuộc đời binh nghiệp của mình, ông được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều huân huy chương cao quý đặc biệt là Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng.

Người tiểu đội trưởng năm ấy, nhân chứng lịch sử cuối cùng của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân đã từ trần vào ngày 27/8 để về với các bậc tiền nhân cách mạng, về với đồng chí, đồng đội của ông. Sự ra đi của đại tá Hoàng Long Xuyên để lại niềm tiếc thương vô hạn cũng như sự tri ân, biết ơn lớn lao với những thế hệ đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Xin vĩnh biệt đại tá Hoàng Long Xuyên!